Ông Mai Liêm Trực. Ảnh: Kim Long

Thuyết phục “mở” Internet

Để mở cửa cho Internet chính thức vào Việt Nam, 'mở' tư duy quản lý Internet là cả một hành trình dài và khó khăn.

Có thể nói, giới khoa học là những người đầu tiên giới thiệu Internet vào Việt Nam. Nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính Viễn thông Mai Liêm Trực, lúc đó là Tổng cục trưởng Tổng cục Bưu điện (TCBĐ), nhớ lại:

“Các nhà lãnh đạo Chính phủ khi đó rất lo việc tham gia mạng Internet toàn cầu thì tin tức nội bộ, bí mật sẽ bị lộ trên mạng. Các thế lực phản động sẽ lợi dụng mạng này để tuyên truyền chống phá nhà nước ta. Mặt khác cũng lo là những mặt tiêu cực của Internet ảnh hưởng đến văn hóa xã hội, như vấn đề khiêu dâm trên mạng, nhất là với thế hệ trẻ. Với Việt Nam vào thời gian ấy, Internet là khái niệm mới mẻ với xã hội và với cả các nhà lãnh đạo”.

Lúc đó phải làm rõ tại sao Việt Nam phải tham gia mạng Internet toàn cầu

Công việc của TCBĐ và các ngành liên quan lúc đó là phải làm rõ tại sao Việt Nam phải tham gia mạng Internet toàn cầu, đồng thời cũng làm rõ những khả năng về giải pháp kỹ thuật, quản lý cũng như đào tạo, giáo dục để hạn chế những mặt tiêu cực.

TCBĐ được giao trách nhiệm phối hợp với Bộ KHCN&MT và các ngành hữu quan xây dựng một số văn bản pháp quy để chuẩn bị cho việc tham gia Internet toàn cầu, như các văn bản quản lý khai thác dịch vụ, giá cước và chất lượng dịch vụ.

Chính phủ khi đó cũng thành lập BCĐ Quốc gia về Internet do Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm làm trưởng ban, Tổng cục trưởng TCBĐ làm phó trưởng ban cùng sự tham gia của một số bộ ngành liên quan như Bộ KHCN&MT, Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) và Bộ VHTT. Thời kỳ đầu, BCĐ này đã có nhiều cuộc họp để bàn bạc các phương án quản lý cũng như đưa ra các thông tư liên bộ.

Mở nhưng vẫn lo

“Quá trình báo cáo, thuyết phục các lãnh đạo Chính phủ ròng rã từ tháng 3 đến tháng 10/1997 và đến ngày 19/11/1997 thì lễ kết nối Internet toàn cầu chính thức diễn ra tại TCBĐ”, ông Trực nói.

Không nêu lại chi tiết những khó khăn của quá trình thuyết phục, nhưng ông Trực đã kể lại một vài kỷ niệm phần nào cho thấy được những lo lắng về tác động tiêu cực và nhận thức về Internet vào thời điểm đó.

“Khi các thành viên của BCĐ Quốc gia về Internet làm việc với Tổng bí thư Lê Khả Phiêu và Thường vụ Bộ Chính trị. Tổng bí thư Lê Khả Phiêu có hỏi: Những biện pháp kỹ thuật trong đó có “quả cầu lửa” (tường lửa) có chặn được lộ thông tin và thông tin xấu vào Việt Nam không? Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Khánh Toàn báo cáo là về mặt văn bản thì rất chặt chẽ. Tổng bí thư hỏi tiếp: Còn trong thực tế thì sao? Tôi (ông Trực) trả lời là không thể chặn tuyệt đối được vấn đề này, nhưng sẽ hạn chế tối đa ảnh hưởng bằng biện pháp kỹ thuật, quản lý hành chính và đào tạo nâng cao nhận thức”.